startpagina
teksten Osse canon *
de 50 vensters: een overzicht
ontstaan canon
canonkaart
links
contact & colofon
zoeken

De Osse canon geeft in 50 vensters de geschiedenis weer van de gemeente Oss, vanaf de prehistorie tot aan de huidige tijd.

De Osse canon wil de lokale geschiedenis voor een breed publiek toegankelijk en laagdrempelig maken; deze canon is van én voor iedereen in de gemeente Oss.

  vorig venster volgend venster
 
  Oss’ onderwijs: van Titus Brandsma tot fusiestrijd
33. Oss’ onderwijs: van Titus Brandsma tot fusiestrijd
  1923 - 2001
 

In 1900 werd de eerste leerplichtwet in ons land aangenomen. Kinderen tussen zes en twaalf jaar moesten voortaan onderwijs volgen. Wel kregen kinderen uit boerengezinnen tijdens de oogsttijd verlof om thuis mee te helpen. De wet werd met minimaal verschil aangenomen omdat de christelijke partijen tegenstemden. Hun bezwaar was dat scholen op godsdienstige grondslag, het Bijzonder Onderwijs, niet door de overheid betaald werden. Alleen scholen die onder leiding van de overheid stonden, het Openbaar Onderwijs, werden bekostigd door de staat. De christelijke partijen bleven streven naar gelijkstelling met het Openbaar Onderwijs.
In het katholieke Oost-Brabant hadden veel scholen een katholieke grondslag. Deze scholen waren aangewezen op geld vanuit religieuze instellingen, zoals parochies en congregaties. Bij de grondwetswijziging van 1917 kwam daar verandering in, voortaan werd ook het Bijzonder Onderwijs door de overheid betaald. De nationale schoolstrijd was hiermee beëindigd.

Rond 1920 had Nederland, waar de industrialisatie goed op gang was gekomen, behoefte aan beter opgeleide arbeidskrachten. Bedrijven zochten technici die de nieuwe machines konden bedienen. Nieuwe bouwmaterialen vroegen om gespecialiseerde bouwvakkers. Maar ook nam, zowel bij bedrijven als bij de overheid, de behoefte aan administratief en dienstverlenend personeel toe. Om voor beter opgeleide mensen te zorgen werden er nieuwe scholen opgericht. Oss kreeg een Ambachtsschool en een MULO. Ook richtten de paters Carmelieten in 1919 een Handelsdagschool op. Dit werd in 1923, op initiatief van onder andere Titus Brandsma, het Carmelcollege. Het bestond toen nog uit twee afdelingen: een 4-jarige Middelbare Handelsschool en een 5-jarige HBS. Later werd dit onderwijsinstituut omgedoopt tot het Titus Brandsmalyceum (nu onderdeel van het Hooghuis).

In de zestiger jaren van de twintigste eeuw veranderde de samenleving grondig. Door de geboortegolf van na de Tweede Wereldoorlog waren er meer scholen nodig. Tegelijkertijd speelde de kerk een steeds kleinere rol. Deze ontkerkelijking had ook gevolgen voor het onderwijs. De vraag naar openbaar onderwijs groeide, steeds meer mensen voelden zich niet meer verplicht hun kinderen naar het bijzonder onderwijs te sturen. Dit begon in het basisonderwijs. In 1974 richtte de Osse gemeenteraad De Bolster in De Ruwaard op, de eerste Osse openbare basisschool sinds in 1946 de school aan de Eikenboomgaard was opgeheven. Aan het begin van de 21e eeuw speelt het onderscheid tussen bijzonder en openbaar een geringere rol dan de afstand van de basisschool tot de huisdeur. Daarnaast wordt vaak gekeken naar het verhouding tussen de aantallen autochtone en allochtone leerlingen op school.
Voor het middelbaar onderwijs werd de roep om openbaar onderwijs steeds groter op het moment dat de scholen te maken kregen met een dalend aantal leerlingen. Dit ondanks de invoering van de negenjarige (1969) en de tienjarige Leerplichtwet (1975).

Het bestaan van een gescheiden jongens- en meisjes-MAVO was ondertussen achterhaald. In 1978 besloten de Osse MAVO’s gemengd te worden. Deze stap pakte voor de St Jansmavo gunstiger uit dan voor de Maria Immaculata MAVO, waar zich het eerste jaar slechts zes jongens aanmeldden.
De Vincent van Gogh HAVO ontstond in 1975 als afsplitsing van het Maaslandcollege, doordat een aantal ontevreden docenten vonden dat deze school te groot was geworden. Zo ontstond een derde school voor HAVO. De scholen vielen wel onder hetzelfde bestuur. Later zou deze school nog uitgroeien tot een derde scholengemeenschap voor MAVO, HAVO en VWO in Oss, het Mondriaancollege. Hiervoor werd er gefuseerd met de katholieke Imac-MAVO. De nieuwe scholengemeenschap werd meteen een school voor openbaar onderwijs.

Bijdrage: Rop van de Burgt


 

Literatuur:

  • Jubileumboek 25 jaar Pius XII mavo; 1984
  • Jubileumboek 25 jaar Edith Stein Mavo; J.L. Firling; 1987
  • Jubileumboek 70 jaar St Jan mavo; Paul Verstegen; 1988
  • Het Hooghuis Lyceum en al zijn voorgangers, de historie in het kort; Frans Bruna 2006