startpagina
teksten Osse canon *
de 50 vensters: een overzicht
ontstaan canon
canonkaart
links
contact & colofon
zoeken

De Osse canon geeft in 50 vensters de geschiedenis weer van de gemeente Oss, vanaf de prehistorie tot aan de huidige tijd.

De Osse canon wil de lokale geschiedenis voor een breed publiek toegankelijk en laagdrempelig maken; deze canon is van én voor iedereen in de gemeente Oss.

  vorig venster volgend venster
 
  Macho’s aan de Maas: de strijd tussen Gelre en Brabant
9. Macho’s aan de Maas: de strijd tussen Gelre en Brabant
  1350 - 1500
 

Een rivier was in de late middeleeuwen een ideale natuurlijke grens tussen vorstendommen. Zo ook de Maas, die tussen de hertogdommen van Gelre en Brabant liep. Deze hertogdommen raakten na 1300 steeds vaker betrokken bij conflicten die grensoverschrijdend waren. Zo werd Jan van Valkenburg (tevens Heer van Herpen) ingeschakeld bij een conflict tussen hertog Reinout I van Gelre en diens zoon Reinout II. Deze leenman van de hertog van Brabant bestuurde hierdoor samen met enkele andere edelen tijdelijk (1316-1318) een deel van het hertogdom Gelre. Dezelfde Jan van Valkenburg kreeg een conflict met de weduwe van Reinout II, omdat hij het voogdijschap over de minderjarige Reinout III wilde. Ook de erfgenamen van Jan van Valkenburg raakten regelmatig betrokken bij de vele grote en kleine conflicten tussen edelen.

Nadat rond 1360 het kasteel van Ravenstein gebouwd was door Walraven van Valkenburg, zoon van Jan van Valkenburg, werd Ravenstein langzaam maar zeker een vesting van betekenis aan de grens van Brabant en Gelre. Het belangrijkste conflict speelde zich af omstreeks 1388 en werd door Jean Froissart in zijn 'Chroniques de France, d’Angleterre, d’Ecosse et d’Espagne' beschreven onder de titel  'Bataille de Ravenstein'. Deze titel is opmerkelijk, omdat de eigenlijke slag aan Gelderse kant gevoerd werd. De verklaring is, dat de kroniekschrijver in dienst van de hertog van Brabant werkte.
Het conflict ontstond toen bendes uit Brabant plundertochten ondernamen op het grondgebied van Gelre. Hertog Willem I van Gelre begon een strafexpeditie tegen Brabant en bracht verwoestingen aan in Grave en het Land van Ravenstein. Grave werd door de hertog van Gelre zelfs ingenomen.
Toen de hertog van Gelre in Grave verdedigingswerken ging aanleggen, werd het voor de hertogin van Brabant duidelijk, dat er een bedreiging voor Brabant in het verschiet lag. Grave zou een uitvalsbasis voor Gelre kunnen worden tegen de rest van Brabant. De hertogin van Brabant bracht daarom een groot leger van 40.000 manschappen op de been om Grave te heroveren. De belegering van Grave mislukte, omdat Grave vanuit Gelre makkelijk via de Maas bevoorraad kon worden. Het Brabantse leger besloot stroomafwaarts bij een doorwaadbare plaats de Maas over te steken om vanuit Gelre de vesting Grave aan te vallen. Deze doorwaadbare plaats lag nabij Ravenstein. Al snel was de hertog van Gelre op de hoogte van het Brabantse leger op zijn grondgebied. Met een grote minderheid begon hij een tegenaanval. De veldslag vond in de buurt van het Gelderse Niftrik plaats. De hertog van Gelre zaaide daarmee zoveel paniek, dat het Brabantse leger hals over kop de Maas over vluchtte naar Brabant. Helaas was dit op een niet doorwaadbare plaats en vele soldaten verdronken.

Door dit grote verlies aan Brabantse zijde werd de belegering van Grave opgeheven met achterlating van al het wapentuig. De hertog van Gelre wist veel krijgsgevangenen te maken. Daarna trok de rest van het Brabantse leger zich terug naar ’s-Hertogenbosch. Diverse Brabantse plaatsen hebben voor hun gevangen genomen edelen losgeld betaald.

Bijdrage: Rop van de Burgt

Literatuur:
Chroniques de France, d’Angleterre, d’Ecosse et d’Espagne; Jean Froissart; ca 1400.